Ideja pokretanja sopstvenog biznisa želja je ili težnja velikog procenta radnih ljudi u Republici Srpskoj. Pitanje toga da li će ona ostati samo želja, postati težnja ili će se, u krajnjem (i najboljem) slučaju, ostvariti u formi onoga što nazivamo “privrednom djelatnošću” zavisi od mnogo faktora.
U moru tih faktora, specifičnih i drugačijih za svakoga od nas, postoje neki koji su nam svima zajednički, i - nisu tako dobri. To su loša informisanost i strah od administrativnih peripetija. Iz ugla grupe prijatelja, koja je sa “nulte” tačke, sa Kafkinim strahom u kostima krenula na ovaj put, a koja danas iza imena biznisa, smišljenog za kafanskim stolom, ponosno nosi taj famozni “d.o.o.”, ovim tekstom ćemo pokušati raspetljati čvorove, pojasniti procese i, u krajnjoj liniji, pokušati pomoći nekome od vas da uspješno pokrene i registruje svoj biznis.
Pri registraciji firme u Republici Srpskoj, najčešće biramo između dvije opcije: društvo sa ograničenom odgovornošću (D.O.O.) ili samostalni preduzetnik (S.P.).
Razlike su velike, i vrlo ih je bitno znati.
Društvo sa ograničenom odgovornošću je jedna od vrsta privrednih društava, definisanih Zakonom o privrednim društvima Republike Srpske. U pravnom smislu, D.O.O. je pravno lice, a odgovornost osnivača za obaveze D.O.O. je samo do visine osnivačkog uloga.
Sa druge strane, S.P. je fizičko lice koje obavlja jednu od preduzetničkih djelatnosti definisanu Uredbom o preduzetničkim djelatnostima objavljenom u Službenom glasniku Republike Srpske, a odgovornost za obaveze iz poslovanja snosi cjelokupnom svojom imovinom.
Što se ostalih razlika tiče, većinom se svode na sljedeće - takse, neki porezi, troškovi za promjene registracije, te troškovi zatvaranja su za S.P. daleko manji nego za D.O.O., dok D.O.O. ima širi dijapazon djelatnosti kojima se može baviti.
Registracija društva sa ograničenom odgovornošću (D.O.O.)
Pri osnivanju D.O.O. postoje dva scenarija. Najjednostavniji oblik registracije predstavlja situacija u kojoj jedno lice, kao osnivač, registruje D.O.O. sa osnivačkim ulogom od 1 KM. Ukoliko društvo ima više od jednog osnivača, ili je osnivački ulog veći od 1 KM, postoje određene razlike u obradi neophodne dokumentacije. No, krenimo redom.
Prva stanica je notarska kancelarija, u kojoj treba dobiti sljedeće dokumente:
- Odluka o osnivanju/ Ugovor o osnivanju - u slučaju jednočlanog d.o.o. sa ulogom od 1 KM, osnivač sam ili pomoću advokata sačinjava Odluku, a obavezna je samo notarska ovjera potpisa osnivača. U slučaju kada društvo ima više osnivača, potrebno je da notar sačini ovaj dokument, koji tada postaje Ugovor o osnivanju, uz cjelokupnu notarsku obradu. Ukupni troškovi kreću se između 4 KM, koliko je sama ovjera jednog potpisa, do nekih 300 KM, koliko u prosjeku iznosi notarska obrada ovog dokumenta.
- Odluka o imenovanju lica ovlašćenog za zastupanje - direktora - po istom pravilu, za jednočlani d.o.o. osnivač sačinjava i potpisuje dokument kojim imenuje direktora društva, a potpis ovjerava notar, i naplaćuje ovjeru potpisa. U drugom scenariju, notar sačinjava i notarski obrađuje ovaj dokument.
- Izjava o prihvatanju dužnosti direktora - ovjerena kod notara ili u gradskoj upravi/opštini, sačinjena i notarski obrađena za društvo sa više članova ili ulogom većim od 1 KM
- OP obrazac - obrazac ovjerenih potpisa lica ovlaštenih za zastupanje, ovjeren kod notara ili u gradskoj upravi/opštini
Kada su svi navedeni dokumenti prikupljeni i ovjereni od strane notara (ili opštine, u nekim slučajevima), potrebno je još pribaviti:
- Ovjerene kopije ličnih karata osnivača i direktora - ovjerene u opštini ili od strane notara, sa taksom od 2 KM po listu/ovjeri
- Potvrdu o mjestu prebivališta za osnivača/e i direktora - dobija se u CIPS-u, uz taksu od 10 KM po potvrdi
- Poresko uvjerenje za osnivača/e - dokaz da osnivači kao i njihova povezana lica nemaju poreskih dugovanja, dobija se u Poreskoj upravi, uz taksu od 10 KM po uvjerenju
- Potvrdu banke o uplati osnivačkog uloga - uplata osnivačkog uloga vrši se na privremeni račun, a u slučaju da društvo ima više osnivača, iznosi dijelova uloga unaprijed su definisani Ugovorom o osnivanju društva
- Prijavu za registraciju poslovnih subjekata - preuzima se na sajtu APIF-a i elektronski popunjava
Kada su svi dokumente prikupili, potrebno ih je predati u APIF (Agencija za posredničke, informatičke i finansijske usluge), koji će, putem web servisa od Poreske uprave pribaviti JIB (jedinstveni identifikacioni broj) novog poslovnog subjekta, te sve zajedno proslijediti Okružnom privrednom sudu. Pri predavanju prijave, APIF-u se plaća naknada u iznosu od 35 KM.
U roku od dva dana po prijemu dokumentacije od APIF-a, Okružni privredni sud je dužan da donese odluku o upisu društva u sudski registar, te, ako je sve u redu, izda Rješenje o registraciji nakon čega JIB u Poreskoj upravi putem web servisa mijenja status u aktivan.
Ovom prilikom potrebno je platiti taksu za objavu Rješenja u Službenom glasniku, koja je obično između 20 i 50 KM.
Nakon dobijenog Rješenja o registraciji iz suda, izrađuje se pečat, a zatim se podnosi zahtjev za Potvrdu o dobijenom JIB-u Poreskoj upravi.
Posljednji korak dešava se u banci. Sve gore navedene dokumente potrebno je predati u banku za otvaranje žiro računa, te predati zahtjev za prebacivanje osnivačkog kapitala na žiro račun firme.
Treba imati na umu da je navedeni scenario prevashodno namijenjen onima koji planiraju prvi put pokrenuti sopstveni biznis, te je, u neku ruku, pojednostavljen.
Ovoga puta se nismo dotakli scenarija u kojem, npr. osnivači kao ulog daju neku imovinu ili u kojem se osniva društvo za koje se procjenjuje da će automatski imati više od 50 000 KM godišnjeg prometa, te, samim tim biti obavezno ući u sistem PDV-a. Ukoliko bude potrebe, “komplikovanijim” scenarijima ćemo se pozabaviti u sljedećem blog postu.
Registracija samostalnog preduzetnika (S.P.)
Rješenje o registraciji samostalnog preduzetnika donosi odjeljenje za privredu grada ili opštine, tzv. registracioni organ, a na osnovu sljedeće dokumentacije:
- Popunjen obrazac za registraciju preduzetnika SP-1 - može se preuzeti u zgradi Gradske uprave, ili elektronski
- Ovjerena kopija lične karte - ovjerava se u opštini, uz taksu od 2 KM
- Uvjerenje osnovnog suda - kojim se dokazuje da fizičkom licu nije izrečena pravosnažna zabrana obavljanja tražene djelatnosti
- Uvjerenje Poreske uprave Republike Srpske - kojim se dokazuje da fizičko lice kao i njegova povezana lica nemaju neizmirenih poreskih obaveza
- Ugovor o osnivanju ortačke radnje - samo ukoliko su osnivači dva ili više fizičkih lica, sačinjava se i ovjerava kod notara, uz notarsku obradu
- Dokaz o uplati takse za registraciju osnivanja preduzetnika - iznosi maksimalno 30 KM
Nakon davanja navedenih dokumenata na uvid, registracioni organ je dužan da u roku od dva dana donese rješenje o registraciji preduzetnika, ukoliko je sva dokumentacija ispravna.
Po prijemu rješenja ono se prilaže za izradu pečata, koja košta između 20 i 50 KM.
U roku od pet dana od dana izdavanja rješenja, preduzetnik je dužan da podnese prijavu poreskog obveznika i/ili obveznika uplate doprinosa u Poreskoj upravi, a tom prilikom potrebno je dostaviti:
- Popunjen obrazac prijave PD3100 - preuzima se u Poreskoj upravi ili elektronski
- Rješenje o registraciji preduzetnika
- Ovjerena kopija lične karte
- Ugovor o vođenju poslovnih knjiga - ako preduzetnik sam ne vodi poslovne knjige
Posljednji korak je, ponovo, u banci. Žiro račun se otvara na osnovu sljedećih dokumenata:
- Rješenje o registraciji preduzetnika
- Karton deponovanih potpisa lica ovlaštenih za potpisivanje naloga - dobija se u banci
- Potvrda o registraciji poreskog obveznika
Bilo da se odlučite za D.O.O. ili S.P., ukoliko sve gore navedene korake obavite ispravno, proces registracije vaše privredne djelatnosti je završen. Koraci koji su vam preostali do početka poslovanja su fiskalizacija (provjerite da li spadate u jednu od kategorija oslobođenih od fiskalizacije) i eventualna PDV prijava, u slučaju da se za vašu privrednu djelatnost procijeni da će ostvarivati više od 50 000 KM godišnjeg prometa.
Naravno, obavezno je da svaka privredna djelatnost posjeduje zvaničnu adresu na kojoj će biti registrovana.
Želimo vam da vas nikada više strah od administracije i gomile papira ne sputa, a vašoj ideji uspješan put od težnje do ostvarenja.
